2پُکار

مفتی ڈاکٹر رشید احمد خورشید

حصہ دوئم

ہمارا معاشرہ "

یقینا ہمیں اس کی قدر کرنی چاہیے اور اگر ہمیں مفت میں مل گئی ہے تو اس کا یہ مطلب نہیں کہ ہم اس کو بالکل بے اعتدالی کے ساتھ استعمال کرناشروع کردیں۔ کبھی ایسا ہوتا ہے کہ اس نیک کام میں لگنے کی وجہ سے گھر والوں کے حقوق ضائع ہونا شروع ہوجاتے ہیں۔ مثلا والدین کی خدمت میں کمی، بیوی بچوں کے معاملات میں عدم دلچسپی اور گھر والوں کو وقت نہ دینا۔ گھر کے اجتماعی کاموں میں دلچسپی نہ لینا وغیرہ۔ کبھی ایسا ہوتا ہے کہ کسی کام کا شوق ہوا تو اس میں ایسے مصروف ہوئے کہ فرائض وواجبات ہی ترک ہونے لگ گئے اور دل ہی دل میں خود کو یہ تسلی دینے لگے کہ میں تو ایک نیک کام میں ہی لگا ہوا ہوں، اللہ تعالی معاف فرمادیں گے۔ ظاہر ہے کہ یہ بات کسی طرح درست نہیں۔

جب کسی کے ساتھ دوستی کرنی ہوتی ہے تو یوں دوستی کرتے ہیں کہ بس دل کی ہر بات اور اپنا ہر راز اس کے سامنے کھول کررکھ دیتے ہیں اور ایک دوسر ے پر بس واری جاتے ہیں۔ حق نا حق کو دیکھے بغیر ہر بات، ہر کام، ہر قول وفعل میں اس کی تائید وتصدیق کرنے کو اپنا فرض سمجھتے ہیں۔ اور کسی سے ناراضگی ہوتی ہے تو یوں اظہار ہوتا ہے کہ گویا ازلی وابدی دشمنی ہو یا گویا ایک کافر اور مسلمان کی دشمنی ہے۔ پھر مختلف لوگ ہوتے ہیں۔ کچھ غیبت میں لگ جاتے ہیں۔ کچھ گالم گلوچ شروع کردیتے ہیں۔ کچھ اپنے ہاتھ سے دوسرے مسلمان بھائی کو نقصان پہنچانے کی فکر میں لگ جاتے ہیں۔ کچھ منصوبے بنانے کو عین عبادت سمجھنے لگتے ہیں اور کچھ تو جان ہی کے درپے ہوجاتے ہیں۔ حضرت علی رضی اللہ عنہ کا مشہور قول ہے جو کئی کتب حدیث میں مروی ہے کہ آپ نے فرمایا: ”أَحْبِبْ حَبِیبَکَ ہَوْنًا مَا عَسَی أَنْ یَکُونَ بَغِیضَکَ یَوْمًا مَا، وَأَبْغِضْ بَغِیضَکَ ہَوْنًا مَا عَسَی أَنْ یَکُونَ حَبِیبَکَ یَوْمًا مَا.“ اپنے دوست سے محبت میانہ روی کے ساتھ کرو، شاید کل وہ تمہارا دوست نہ رہے اور اپنے دشمن سے دشمنی بھی اعتدال میں رہتے ہوئے کرو، ممکن ہے کل کو وہ تمہارا گہرا دوست بن جائے۔

“ اسی طرح بعض لوگوں کو دیکھا گیا کہ کسی شخص میں کوئی ایک خوبی دیکھی تو بس اس پر یوں فریفتہ ہوئے کہ اپنا سب کچھ اس کے حوالے کردیا۔ کسی ایک فن میں مہارت دیکھ کر اس کو سب نئے اور پرانوں کا سربراہ مقرر کردیا اور بس سب کچھ اس کے حوالے کردیا۔ پھر اس کی تعریف میں زمین آسمان کے قلابے ملانے لگے اور اگر کسی شخص میں کوئی برائی دیکھی یا کسی فن اور کام میں نقص اور خامی کا پتا چلا تو چاردانگ عالم اس کے ڈنڈورا پیٹنا شروع کردیا۔حضرت عبد اللہ ابن مسعود رضی اللہ عنہ کا قول ہے: ”لا تَعجَلُوا بِحَمدِ النَّاسِ وَلَا بِذَمِّہِم فَلَعَلَّ مَا یَسُرُّکُم مِنہُ الیَومَ یَسُؤکُم غَدًا وَمَا یَسُؤکُمُ الیَومَ یَسُرُّکُم غَدًا ……“ یعنی لوگوں کی تعریف اور مذمت کرنے میں جلدی سے کام نہ لو۔ اس لیے کہ عین ممکن ہے کہ جو چیز تمہیں آج اچھی لگ رہی ہے وہی چیز تمہیں کل بری لگنے لگے اورجو بات تمہیں آج ناگوار محسوس ہوتی ہے کیا پتا کل کو وہ تمہیں اچھی لگنے لگے……“(شعب الایمان:261/5)

چنانچہ قرآن کریم کی کئی آیات سے اس بات کو بہت واضح انداز میں سمجھاجاسکتا ہے کہ اسلام کا مزاج ہی اعتدال، میانہ روی، درمیانہ پن اور بیلنس کے ساتھ چلنے کا ہے۔ قرآن کریم کی آیت ہے: ”وَلَاتَجعَل یَدَکَ مَغلُولَۃً اِلٰی عُنُقِکَ وَلَاتَبسُطہَا کُلَّ البَسطِ فَتَقعُدَ مَلُومًا مَّحسُورًا.“ (الاسراء:29) یعنی ”نہ اپنے ہاتھ کو گردن سے باندھ کر رکھو اور نہ ہی اسے پوری طرح پھیلادو کہ بعد میں ملامت زدہ اور حسرت کرتے رہو۔“ اس آیت مبارکہ میں حضور صلی اللہ علیہ وسلم کو حکم دیاجارہا ہے کہ آپ خرچ کرنے میں میانہ روی اور اعتدال اختیار کریں۔ نہ تو ہاتھ کو بالکل روک کر رکھیں اور نہ ہی بالکل کھلاچھوڑدیں۔ چنانچہ حضور صلی اللہ علیہ وسلم کا ارشاد ہے: ”الاقتصاد فی النفقۃ نصف المعیشۃ“ خرچ کرنے میں میانہ روی اختیار کرنا نصف معیشت ہے۔ اب بعض لوگ بخل کی حد تک پہنچ جاتے ہیں اور ضرورت کے وقع پر بھی پیسہ خرچ کرنے میں ان کو ہچکچاہٹ ہوتی ہے اور بعض ایسے سخی بن جاتے ہیں کہ بے موقع بھی پیسہ خرچ کرنے کو سخاوت سمجھتے ہیں۔ شریعت ان دونوں کے بیچوں بیچ ایک درمیانے راستے کا حکم دیتا ہے۔

pukaar2

Darsequran1 Fb Likes
Darsequran1 YT Subscribers
Videos on Social Media
tuzla nakliyatçankaya evden eve nakliyatgölbaşı evden eve nakliyatEtimesgut evden eve nakliyateskişehir uydu tamirmersin nakliyatmersin evden eve nakliyatçankaya evden eve nakliyatataşehir evden eve nakliyatdilovası evden eve nakliyateskişehir emlakEtimesgut evden eve nakliyatEtimesgut evden eve nakliyatEtimesgut evden eve nakliyatata şehir evden eve nakliyatKartal evden eve nakliyatkartal evden eve nakliyatkeçiören evden eve nakliyateskişehir televizyon tamiriEtimesgut evden eve nakliyatpendik evden eve nakliyatMapsEtimesgut evden eve nakliyatAntika alanlarAntika Eşya alanlarantikaantika alan yerlerEtimesgut evden eve nakliyattuzla evden eve nakliyatantika eşya alan yerlerantika alımımersin evden eve nakliyatantika satıcameskişehir web sitesiseo çalışmasıpendik evden eve nakliyatdilovası evden eve nakliyatAntika mobilya alanlarantika eşya alan yerlerantika dükkanlarıistanbul moloz taşımaEtimesgut evden eve nakliyatantika satıcamAnkara implant fiyatlarıkaliteli replika saatlerseo fiyatlarıeskişehir uydu tamirmersin evden eve nakliyatEtimesgut evden eve nakliyatEtimesgut evden eve nakliyatMetafizikHacklink PaneliEtimesgut evden eve nakliyatankara gülüş tasarımıgölbaşı evden eve nakliyateskişehir uydu servisieskişehir uydu servisibeykoz evden eve nakliyatbeykoz evden eve nakliyatKartal evden eve nakliyatKartal evden eve nakliyatistanbul şehirler arası nakliyatistanbul şehirler arası nakliyathair transplantsancaktepe evden eve nakliyatsancaktepe evden eve nakliyatkitap alanlarkitap alanlarkitap alanlarkitap alanlarkitap alanlarantika alım satımMedyummersin evden eve nakliyatmersin evden eve nakliyatmersin evden eve nakliyatmersin evden eve nakliyatistanbul şehirler arası nakliyatistanbul şehirler arası nakliyatmersin ofis taşımacılığıankara evden eve nakliyatAntika alanlarAntika alanlarAntika alanlarAntika alanlarAntika Eşya alanlarAntika Eşya alanlarantikaikinci el kitap alanlarİzmir Medyumeskişehir televizyon tamirieskişehir televizyon tamiritepebaşı uydu montajıtepebaşı uydu montajıtarsus evden eve nakliyatweb sitesi yapımıEtimesgut evden eve nakliyattekne kiralamaistanbul moloz taşımaEtimesgut evden eve nakliyatEtimesgut evden eve nakliyattuzla evden eve nakliyatAntika alanlarAntika alanlarAntika alanlarantika alan yerlerantika alan yerlerkitap alan yerlerkitap alan yerlerdiş eti ağrısıdiş eti ağrısıdiş eti ağrısıpendik evden eve nakliyatçankaya evden eve nakliyatçankaya evden eve nakliyatizmir psikoloji hizmetibalık turumezitli evden eve nakliyatizmir psikoloji hizmetidijital danışmanlıkistanbul eskişehir ambaristanbul eskişehir ambaristanbul eskişehir ambartoroslar evden eve nakliyatistanbul izmir ambaristanbul izmir ambaristanbul izmir ambarbeykoz evden eve nakliyatbeykoz evden eve nakliyatbeykoz evden eve nakliyatküçükçekmece korsan taksimarsbahismarsbahis giriş twittermarsbahis girişmarsbahisantika alan yerlerantika alan yerlergoogle ads çalışmasıkeçiören evden eve nakliyatkeçiören evden eve nakliyatkeçiören evden eve nakliyatyenimahalle evden eve nakliyatyenimahalle evden eve nakliyatankara gülüş tasarımıankara gülüş tasarımıankara gülüş tasarımıtarsus evden eve nakliyattarsus evden eve nakliyattarsus evden eve nakliyatcasibomEskişehir Web Tasarımcasibomyenişehir evden eve nakliyatmarsbahismarsbahismarsbahismarsbahisistanbul lastik yol yardımmersin evden eve nakliyatankara evden eve nakliyatmarsbahisankara evden eve nakliyatkorsan taksikeçiören evden eve nakliyatbahçelievler lastik yol yardımcasibomeskişehir tarot falı
Hacklinkbetsat
betsat
betsat
holiganbet
holiganbet
holiganbet
Jojobet giriş
Jojobet giriş
Jojobet giriş
casibom giriş
casibom giriş
casibom giriş
xbet
xbet
xbet
kavbet
casibom
casibom giriş
pinbahis
pinbahis giriş
matbet
betwoon
casibom
casibom
casibom
bets10 güncel giriş
tiktok video indir
Türkçe Altyazılı Porno
bayconticasino
Casibom Giriş
deneme bonusu veren bahis siteleri
casino siteleri
slot siteleri
grandpashabet
grandpashabet giriş
bonus veren siteler
grandpashabet
grandpashabet
grandpashabet
Matadorbet
sultanbeyli çekici
Aviator oynaCasinoslot girişgates of olympus demoDemo slot oynasugar rush demojojobetfethiye escortfethiye escortyeni deneme bonusu veren sitelerfethiye escortfethiye escortfethiye escortmarsbahismarsbahis girişmarsbahisdeneme bonusu veren sitelerdeneme bonusu veren siteler 2025ligobetNorabahissetrabetbetkolikbetgarstarzbet girişbetgarantierosbetbycasinobetkomescort esenyurtesenyurt masaj salonuesenyurt masaj salonubeylikdüzü masaj salonumasaj salonuhttps://ankaraescort.vipataşehir escortantalya escortbetpark